ترکیه امروز با توجه به ادبیات سیاسی بازتولید شده توسط شخص رجب اردوغان جهتگیریهای خاصی را گرفته است. به همین دلیل کودتای اخیر حتی اگر یک کودتای فرمایشی توسط عدهای از تحلیلگران و تصمیمسازان برای قلع و قمع رقبای خود باشد به جای آنکه تقویتکننده ثبات و علامتی بر قدرت رجب طیب اردوغان باشد علامتی بر ترس او و مؤثر بر جهتگیریهای آینده اوست.از سوی دیگر باید درنظر داشته باشیم که کودتا یک انقلاب کاخی است به این معنا که در کاخ رخ میدهد و زمینهساز آن نارضایتی بخش مهمی از نیروهای مسلح و حامیان سیاسی آنها در هیأت حاکمه است. از این رو کودتا انقلابی است که در مقر حکومت رخ میدهد و اقشار پایین جامعه بر ضد اقشار بالای خود بر می خیزند. باید گفت حداقل بخشی از ارتشیان در این کودتا نقش داشتند و این نشان دهنده یک گسل معنا دار و قابل توجه در هیات حاکمه ترکیه است. از این رو کودتا در مجموع چه فرمایشی باشد و چه نشان دهنده یک شکاف عمده در میان سیاستمداران ترکیه، باید گفت اردوغان در این بازی ضربه سختی خورده است.اردوغان توانست با کشاندن مردم به خیابانها و استفاده از برخی شرایط، کودتا را شکست دهد اما این نکته را هم نباید فراموش کرد که این مردم بودند که به دلیل مهم ترس از روی کار آمدن ارتشیها در برابر کودتا ایستادند تا اراده کودتاگران را با چالش مواجه کنند.مردم ترکیه نگاههای اسلامی حزب عدالت و توسعه را هرچند از سوی تحلیلگران نگاه حداقلی ارزیابی میشود بر تفکر لائیکی ترجیح میدهند و اساساً حزب اردوغان توانست با برخی موفقیتهای اقتصادی و شعارهای اسلامی به قدرت برسد. ملت ترکیه در قرن گذشته شاهد کوتاهای فراوان و به قدرت رسیدن نظامیان بودند لذا مردم شکست اردوغان را شکست شخص وی نمیدانستند. مردم آمدند تا بار دیگر شاهد روی کارآمدن نظامیان در سیاست نباشند لذا باید بگوییم آنچه در ترکیه شاهد بودیم رودررویی طرفداران دموکراسی (و نه صرفا طرفداران اردوغان) با طرفداران نظامیگری بود به همین دلیل اردوغان باید متوجه باشد که این پیروزی، پیروزی او نبود بلکه مخالفت مردم با نظامیگری بود. این مردم بودند که عامل شکست کودتاچیان شدند نه شخص اردوغان به همین دلیل باید بگوییم آنچه به عنوان کودتا در ترکیه کنونی میبینیم بیشتر نشان دهنده شکاف اردوغان و ارتش است که با توجه به شکاف به وجود آمده بین او و داوود اوغلو در حوزه سیاسی در آینده بیش از امروز اردوغان را تحت فشار قرار میدهد.
این نکته را نباید از ذهن دور داشت که اردوغان دارای یک کشش برای ایجاد حکومت تک محوری و تک بعدی بر مبنای شخصیت خودش است به این معنی که شخص اردوغان بیش از آن که به ترکیه بیندیشد به اردوغانیسم و ایجاد مکتبی مبتنی بر نظریات و جایگاه شخصی خود میاندیشد و این مسأله در موضوعگیریها و اقدامات مختلف او در داخل و در منطقه کاملاً مشهود است و این قطعاً روزهای سختی را پیش رویش خواهد گذاشت.
نظر شما